Dewch i Ganolfan y Celfyddydau i weld Gwales

Os nad ydych chi wedi cael cyfle i ymweld â Chanolfan Celfyddydau Aberystwyth, mae’n rhaid i chi fynd cyn y 15fed o Hydref 2023 i weld casgliad celf Ben Lloyd o’r enw “Gwales“.

Ar nos Sadwrn, 9fed o Fedi 2023, cafwyd cyfle i wrando ar Ben yn esbonio ei waith.

Artist o benrhyn Tyddewi yw Ben Lloyd, ac felly wedi gweld effaith ail dai a phrisiau tai ar ei gymuned.

Mae ei gasgliad Gwales yn cyflwyno naratif o grŵp o bobl sydd, ar ôl blynyddoedd o gael eu prisio allan o’u cartrefi teuluol, wedi twnelu i mewn i bentwr o fêls gwair mawr i greu eu cartref newydd, ac o’r hyn sydd wrth law maen nhw’n ceisio ail-greu eu diwylliant.

Trefnwyd y delweddau o’u heiconau diwylliannol a’u heiddo olaf, fesul y rhai mwyaf arwyddocaol, a’r rhai yn banal. O’r byrnau silwair maent yn bragu cwrw ac yn torri recordiau mewn ymgais i ail-greu’r amseroedd da, ond maent yn dechrau anghofio a drifftio i ebargofiant.

Daw teitl y gosod, Gwales, o’r Mabinogion ac mae’n ymddangos yn y darn ‘The Assembly of the Wonderful Head’. Ar yr ynys hon arallfydol, y mae mintai o gymdeithion, a arweinid gan bennaeth toredig siaradus Bendigeidfran, cawr a brenin Prydain, yn byw am bedwar ugain mlynedd ddiofal a chyflawn mewn palas marmor. Yma maent yn aros yn anghofus i’r byd y tu allan, nes bod agoriad drws gwaharddedig yn cael ei agor fel mater o drefn a realiti llym yn dychwelyd.

Mewn cyd-destun cyfoes, gellir darllen Gwales fel archwiliad o’r argyfwng tai, lle mae’r boblogaeth leol wedi cael eu prisio allan o’u cartrefi eu hunain trwy ehangu ail gartrefi, Airbnb, a bythynnod gwyliau. Yn yr ystyr hwn agor drws gwaharddedig Gwales yw’r sylweddoliad, fel y dywedodd Mererid Hopwood, ‘na allwn fyw mewn ebargofiant ac esgus bod popeth yn iawn ond rhaid inni edrych a gweld a gweithredu’.

Dylanwadwyd Ben gan ddiwylliant pop Cymraeg y 70au, anturiaethau mewn adeiladau diffaith, angof alcohol, bywyd adar, a dihareb Osi Rhys Osmond ‘ Alzheimer’s Diwylliannol’, a ddefnyddir i esbonio ebargofiad hunaniaeth Gymreig.

Cefnogwyd y casgliad Gwales gan Gyngor Celfyddydau Cymru.