gan
Mererid
Jamsine Donahaye yw enillydd gwobr New Welsh Review 2021: Gwobr Rheidol am Ryddiaith gyda Thema Gymreig neu wedi ei osod yng Nghymru.
Sefydlwyd y gwobrau yn 2015 i hyrwyddo’r ysgrifennu ffurf fer gorau (o dan 30,000 o eiriau). Mae’r gwobrau ar agor i bob awdur yn y Deyrnas Unedig ac Iwerddon ynghyd â’r rhai sy’n byw dramor sydd wedi’u haddysgu yng Nghymru.
‘Reading the Signs’ oedd enw’r darn o waith llwyddiannus ac mae’r wobr yn cael ei dyfarnu diolch i gefnogaeth hael y tanysgrifiwr, RS Powell.
Mae Jasmine, o Ledrod, yn ennill blaendal o £1,000 a bydd y llyfr yn cael ei gyhoeddi gan wasgnod New Welsh Rarebyte. Bydd hefyd yn derbyn beirniadaeth gan yr asiant llenyddol blaenllaw Cathryn Summerhayes o Curtis Brown, a thanysgrifiad blwyddyn o hyd i New Welsh Review.
Mae ‘Reading the Signs’ yn gasgliad o bum traethawd cyd-gysylltiedig sy’n archwilio’r cyfyngiadau a’r ffiniau a roddir ar brofiad menywod o’r byd naturiol. Wedi’i leoli yn bennaf yng nghefn gwlad Ceredigion (cartref Jasmine), mae’r darn hefyd yn cynnwys tirweddau yn yr Alban a Lloegr. Mae’r traethodau’n cyffwrdd ag effaith barhaol trais domestig, y ffyrdd y mae hunaniaeth fenywaidd yn lleihau yn hanes natur, a’r disgwyliadau cymdeithasol a llenyddol sy’n cyfeirio ac yn cyfyngu ar sut y mae menywod yn ymdrin a diffeithwch cefn gwlad.
Pwy yw Jasmine Donahaye?
Mae gwaith Jasmine Donahaye yn cynnwys cyhoeddiadau ffeithiol naratif, ffuglen, barddoniaeth a beirniadaeth ddiwylliannol, ac wedi ymddangos mewn cyfnodolion llenyddol, ac yn y New York Times a’r Guardian.
Enillodd ei chofiant Losing Israel (2015) gategori ffeithiol Llyfr y Flwyddyn Cymru, ac roedd ei stori ‘Theft’ ar restr fer Gwobr Goffa V.S.Pritchett Cymdeithas Llenyddiaeth Frenhinol yn 2016. Mae ei llyfrau yn cynnwys cofiant i Lily Tobias, The Greatest Need (2015); astudiaeth ddiwylliannol, Whose People? Wales, Israel, Palestine (2012); a dau gasgliad barddoniaeth: Self-Portrait as Ruth (2009), a gyrhaeddodd restr fer Llyfr y Flwyddyn Cymru, a Misappropriations (2006), a gyrhaeddodd restr fer Gwobr Casgliad Cyntaf Jerwood Aldeburgh.
Beth oedd y feirniadaeth?
Beirniadodd Gwen Davies, golygydd New Welsh Review, y gwobrau am y seithfed flwyddyn yn olynol. Dyfarnodd ddarn Jasmine Donahaye fel a ganlyn:
“Mae Reading the Signs’ yn ddoniol, trasig, amrywiol, gonest a blin, ac mae ganddo ymdeimlad balch o le’r awdur ym myd unigryw llenyddiaeth natur. Mae’n troedio’r zipwire ar draws tirweddau mewnol ac allanol menyw ac yn codi dau fys ar y dynion hynny sydd wedi gwawdio menywod sy’n awduron. Mae gan y cofiant ffeithiol domenni o ymchwil a dadansoddi cefnwlad, yn cyflwyno tueddiadau mewn ysgrifennu natur mewn ffordd hygyrch, gan olrhain sut y cafodd lleisiau menywod yn y maes wedi’u heithrio.
Mae ‘Reading the Signs’ yn gwneud yr achos ffeministaidd yn erbyn ymwrthod natur ac ysgrifennu natur (neu unrhyw le arall), ac yn plotio, mewn ffyrdd personol iawn, sut mae menywod yn profi hunan-ddileu bob dydd. Mae marwolaeth chwaer boblogaidd yn rhan bwysig o’r stori, gyda chariad y chwiorydd tuag at adar, a ysgrifennwyd i ddod i sylw tirweddau a esgeuluswyd fel Cors Caron ger Tregaron, Mae’n cyfuno i greu corff o ysgrifennu sy’n gyfoethog ac yn rhoi llawer o foddhad. Edrych yn onest ar gywilydd, ffieidd-dod, chwilfrydedd, cam-drin domestig, cariad, empathi a cholled. ”
Pa lyfrau eraill sydd wedi ennill y wobr?
Enillydd Gwobr Rheidol am Ryddiaith gyda Thema Gymreig neu wedi ei osod yng Nghymru yn 2019 oedd Peter Goulding’s Slatehead: The Ascent of Britain’s Slate-climbing Scene, a gyhoeddwyd ym mis Medi 2020 ac ar restr fer Gwobr Boardman Tasker am Lenyddiaeth Fynydd yr un wythnos. Cyhoeddir J L George, a enillodd y categori nofela dystopiadd gyda The Word, gan New Welsh Review ar 28 Hydref 2021.
Cyhoeddir darn buddugol Susan Karen Burton The Transplantable Roots of Catharine Huws Nagashima yn 2022.
Noddir gwobrau 2021 gan y tanysgrifiwr Richard Powell ac fe’u cynhelir mewn partneriaeth â Curtis Brown, Llyfrgell Gladstone’s, a Chanolfan Ysgrifennu Tŷ Newydd Llenyddiaeth Cymru.
Dywed y noddwr RS Powell:
Dyma’r drydedd flwyddyn i mi noddi gwobr Rheidol. Mae ansawdd, ystod ac uniongyrchedd y ceisiadau yn parhau i greu argraff arnaf. Mae gan ysgrifennu am ac o Gymru a llawer iawn i’w gynnig. Mae’r Wobr yn bodoli i’w hannog a dod â llenyddiaeth i gynulleidfa ehangach. Gobeithio y bydd yr awduron yn cyrraedd y gynulleidfa maen nhw’n eu haeddu.
Cefnogir New Welsh Review trwy arian craidd gan Gyngor Llyfrau Cymru ac fe’i cynhelir gan Brifysgol Aberystwyth.